Libanese wijn is booming

Goed nieuws: Libanon is tegenwoordig booming als het om wijn gaat. Met inmiddels meer dan veertig domeinen die met elkaar bijna 9 miljoen flessen produceren, waarvan meer dan de helft voor binnenlands gebruik. En dan hebben we het niet over bulkwijn, maar overwegend wijn van goede kwaliteit. Topkwaliteit soms: zie mijn proefnotities onderaan (Domaine de Baal, Domaine des Tourellles) en denk ook aan Château Musar, dat voor mij ooit een indrukwekkende kennismaking met Libanese wijn betekende. Die kruidigheid, dat aardse en animale, die kracht en concentratie, en toch… finesse… skills. Door de combinatie van zeer kalkrijke gronden, veel zon én genoeg verkoeling worden deze Libanese wijnen gekenmerkt door finesse, complexiteit en kracht. Bovendien hebben Libanese wijnmakers vaak hun opleiding in Frankrijk gehad.Het land heeft op wijngebied een goed track record, dat vele duizenden jaren teruggaat. Libanon behoort tot het gebied dat zich uitstrekt vanaf de Kaukasus via Irak naar de Middellandse Zeekust, dat als de bakermat van de wijn en wijnbouw beschouwd kan worden. In dit gebied (m.n. de Kaukasus) werd ruim 5000 jaar voor onze jaartelling al wijn gemaakt. En enkele duizenden jaren later was het land dat nu Libanon heet het kloppend hart van Fenicië.

De Feniciërs hielden zich ca. 2500 jaar voor Chr. al intensief bezig met wijnbouw langs de kuststrook van het huidige Libanon. Duizend jaar later domineerde dit ijverige volk met hun handelaars en zeevaarders het hele Middellandse Zeegebied. Wijn was een belangrijk en winstgevend handelsproduct, dat door hen geëxporteerd werd naar Griekenland, Cyprus, Egypte, Italië, Sardinië, Spanje… Overal stichtten de Feniciërs handelsposten (koloniën) en ze introduceerden de wijnstok op o.a. Ibiza, mogelijk ook in Spanje en Portugal. Pas vijf eeuwen voor onze jaartelling was de bloeiperiode van de Fenicische cultuur voorbij. Maar niet van de Libanese wijn: de Romeinen bouwden in de stad Baalbek zelfs nog een belangrijke tempel ter ere van hun wijngod Bacchus.

Vanaf 1516 maakte de komst van het islamitische (Ottomaanse) bewind een einde aan de wijncultuur. Door het verbod op wijnproductie en -consumptie voor moslims, kwam het erop neer dat in Libanon vanaf het eind van de Middeleeuwen alleen nog maar door christenen wijn gemaakt mocht worden, strikt voor religieuze doeleinden. Halverwege de 19^e eeuw waren het jezuïtische missionarissen die de wijnbouw weer naar een hoger plan brachten en een variëteit aan Franse druivenrassen aanplantten, naast de aanwezige lokale witte rassen obaideh en merwah. In 1868 werd in de Bekaa-vallei Domaine des Tourelles opgericht door de Franse militaire ingenieur François-Eugène Brun, een pionier van de Libanese wijnbouw 2.0. (zie proefnotities onderaan)Na de Eerste Wereldoorlog, die tevens het einde van het Ottomaanse Rijk inluidde, werd Libanon een Frans mandaatgebied. Tot het in 1943 een onafhankelijke republiek werd met een christelijke president, een soennitische premier en een sjiitische parlementsvoorzitter: typerend voor de religieuze diversiteit van dit land. De Libanese burgeroorlog van 1975-1990 betekende weer een grote klap voor de wijnbouw. De Bekaa-vallei, nu beroemd om zijn wijnen, behoort tot de plekken waar toen het hevigst is gevochten.

Door de renaissance van de wijncultuur in Libanon wordt het land nu tot de ‘nieuwe wereld’ wijnlanden gerekend (met Australië, de VS, Chili, Argentinië, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika e.v.a. wijnbouwlanden buiten Europa). Hoewel er natuurlijk ook veel voor te zeggen is om Libanon tot de oude wereld te rekenen, of misschien tot een hele nieuwe categorie: ‘oudste wereld’! Feit is dat de wijnbouw in Libanon eeuwenlang op een laag pitje stond toen deze in Europa verder ontwikkeld werd en tot grote hoogte kwam – en bleef.

Het land is net zo dichtbevolkt als Nederland: op een oppervlakte 4x zo klein als Nederland wonen precies 4x zo weinig mensen. Het merendeel van de wijn wordt in de gemiddeld 1000 meter hoog gelegen, vruchtbare Bekaa-vallei geproduceerd, die op 30 km ten oosten van de kust ligt. De bijna 150 km lange en 15 km brede vallei wordt door het Libanongebergte links en het anti-Libanongebergte rechts beschut tegen hete luchtstromen in de zomer en tegen neerslag.

Er is een grote biodiversiteit met meer dan 200 verschillende planten. De grote hoogte zorgt voor voldoende koelte (met name ’s nachts), waardoor de druiven genoeg zuren en frisse aroma’s kunnen behouden. Libanon is bovendien gezegend met bodems die zeer rijk zijn aan kalk, wat ook sterk bijdraagt aan de elegantie van de wijnen. Een ander voordeel van de hoge, droge en beschutte ligging: schimmels en andere plantenvijanden blijven beter op afstand.

PROEFNOTITIES:

DOMAINE DE BAAL

Het Domaine de Baal (ik neem aan vernoemd naar Baäl, een god van de oude bewoners van Libanon: de Feniciërs) in de Bekaa-vallei is een familiebedrijf met een kleine productie: inmiddels ca. 20.000 flessen – heel weinig vergeleken met reuzen als Musar en Clos St. Thomas met hun producties van resp. 700.000 en 500.000 flessen per jaar…Domaine de Baal hanteert een extreem biologische werkwijze: geen gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen (wel bijvoorbeeld brandnetel- en verveinethee 😉 ), geen toevoegingen aan de wijn, niet filteren, niet klaren, vergisting met de druifeigen wilde gisten, geen overdreven houtgebruik en andere trucs, minimaal zwavelgebruik. En uiteraard worden de druiven met de hand geplukt. De gronden van het domaine zijn zeer kalkrijk (rode klei-aarde met daaronder kalksteen) en de 5 hectares aan wijnstokken zijn aangeplant op terrassen die op het zuiden en op maar liefst 1000 à 1200 meter hoogte liggen. De opbrengsten zijn laag: maximaal 25 hl per hectare.

Je zou de wijnmakers van dit huis zelfs wel terroir-isten kunnen noemen; dat lijkt in deze context een heel, héél flauw woordgrapje, maar terroiristen is de populaire benaming voor wijnmakers en -liefhebbers die willen dat het stukje land (met zijn unieke bodem, ligging en klimaat) waarop de druiven zijn verbouwd maximaal en zo fraai mogelijk tot uitdrukking komt in de wijn. Op zich gebeurt dat ‘vanzelf’ als je niet te veel aan de wijn, en aan het land en de wijnstokken, rommelt… Maar ja, daarvoor moet je dus een heel goede wijnboer en wijnmaker zijn; met gezonde planten, een gezonde bodem, vakmanschap en smaak. Baal is in al die opzichten een prachtig domaine (ook visueel trouwens, met die wijngaardterrassen en architectonisch, met die plantaardige eco-daken op de winery), dat een spectaculaire witte en rode terroirwijn maakt:

Domaine de Baal White 2011 (50% sauvignon blanc, 50% chardonnay)

Kleur: bleek witgeel
De eerste indruk in de neus: dit is goed spul…! Zeer verfijnde neus: grapefruit, mineraal, droog, honing.
Dit zet zich voort in de smaak, met meer dan genoeg frisse (citrusachtige) zuren en bitters. Mineraliteit (natte kiezels), grapefruit, limoen. Met nét een vleugje rokerigheid en rondeur van de houtrijping die een deel van de chardonnaydruiven heeft ondergaan. De sauvignon blanc en rest van de chardonnay is op RVS gerijpt.

Zeer gastronomische wijn, verfijnd, doet aan een fraaie minerale Chablis denken, mooi hoog in de zuren, voor mij heel verrassend. Breed inzetbaar: kan erg mooi bij vis als witvis en tonijn (wij dronken hem met een Libanees ovengerecht van ‘pulled red snapper’), of oesters. Zorgt voor een mooi samenspel met lichte, frisse gerechten en kan heel goed op tegen gerechten met een klein zuurtje en/of verse kruiden erin. Perfect bij Libanese vis-, kip- en vegetarische gerechten, waarin veel met citroensap gewerkt wordt.

Prachtig gemaakte, spannende en gastronomische wijn. Staat niet voor niets op de kaart van de Franse driesterrententen Guy Savoy en Cheval Blanc en wordt verkocht in de wijnwinkel van driesterrenchef Joël Robuchon (die met al zijn restaurants samen trouwens op het bizarre aantal van 28 Michelinsterren zit…). €21,95

Domaine de Baal Red 2010 (70% cabernet sauvignon, 20% merlot, 10% syrah)

Rendementen van slechts 20 hl/ha, fermentatie met de wilde gisten, ca. 1,5 jaar rijping op Frans eikenhout, geen toevoegingen, ongeklaard en ongefilterd. Benieuwd hoe Baal’s rode slow wine smaakt:

Neus: rumbonen, viooltjes, zure kers, vers gezaagd hout, iets vanille.
Smaak: tannineus, vol, krachtig en robuust. Even decanteren (karafferen) kan geen kwaad, of laat de wijn langzaam tot ontwikkeling komen in je glas. Verse tabak, gedroogde pruimen en ook weer dat verse hout. Natte bladeren, bos. Friszure bosbes. Heel… lange…. afdronk waarin de tannines langzaam wegsterven en eindigen in een zweempje wierook.

Prachtige eetwijn. Ook deze rode Baal heeft weer die (drink- en) eetlustopwekkende sappige zuren. Mooi bij net zo aardse en krachtige wild-/gevogeltegerechten met gereduceerde sauzen. Bijvoorbeeld bij gebraden parelhoenbout met een geconcentreerde portsaus van paddenstoelen, pruimen en Provençaalse kruiden. Of bij een mooie oude brokkelkaas. €27,50

DOMAINE DES TOURELLES

In 1868 werd in de Bekaa-vallei Domaine des Tourelles opgericht door de Franse ingenieur François-Eugène Brun, die in Libanon terechtkwam omdat hij was ingehuurd voor de aanleg van een snelweg tussen Beiroet en Damascus. Het was het eerste commerciële wijnhuis in Libanon en is tot op de dag van vandaag een van de meest gerenommeerde, en bewust vrij kleinschalig gebleven. Ik proefde twee van hun premium wijnen (een chardonnay en een syrah), en de rosé:

Domaine des Tourelles, Marquis des Beys Chardonnay 2013Kleur: licht strogeel.
Neus: rokerig, karamel, citrus, droog.
Helemaal mijn type chardonnay: rokerig, (hazel)notig, wat tropisch fruit (papaja, banaan) en citroen, nootmuskaat, kamperfoelie en in het midden ook nog een hint van pétrole. Vet en rond maar met voldoende spannende zuren en ook nog een minibittertje: alles zit erin.

Wel een ‘nieuwe wereld’ wijn qua zwaarte in alcohol: 14,3% maar liefst. Die vele zonne-uren zijn ook te proeven: de wijn is rijp, rond, volslank – en toch elegant. Fraai hoe er voldoende zuren behouden zijn. De eikenhoutrijping is flink aanwezig (vooral in de neus associaties met een single malt whisky), maar mooi verweven en subtiel genoeg gebeurd.

Tegelijkertijd een krachtig-vettig-rokerige & delicate chardonnay. Spannend zelfs, met die zuurgraad en de prikkelende kruidigheid van nootmuskaat en kamperfoelie op het eind. Blind had ik op een ‘koel’ kwaliteitsstukje Zuid-Afrika of Catalonië gegokt, maar ook dit is dus weer Libanon. Grote kwaliteit. €24,95

Domaine des Tourelles, Syrah du Liban Grande Cuvée, 2011

Kleur: donker bloedrood met een drupje paars.
Neus: vol zwarte bessen, bramen, subtiel eikenhout en een likje vanille.
Smaak: vol, met allerlei bessenfruit, van cranberries tot preiselbeeren en prachtig verweven (Amerikaans..!) eikenhout. Lichtkruidige en fluweelzachte afdronk met zwarte peper, dille en een spikkeltje vanille. Mooie zuur-tannine-alcohol (14%) balans en intense concentratie. Geen moderne, logge krachtpatser, maar klassiek (in ouderwetse ‘Rioja-stijl’) en goedgemanierd, met voldoende frisse zuren. De lange rijping van 20 maanden op nieuw Amerikaans eikenhout komt in de smaak toch beheerst over, niet overdreven. Grootse genietwijn. Mag ook wel, voor zo’n prijs… €34,95
Kan stevige gerechten aan: met veel kruiden, gegrild rood vlees, stoofpotten, wild enz.

Hier ook nog een eervolle vermelding voor de prettige Tourelles rosé – aantrekkelijk geprijsd met €10,95 – waarover ik binnenkort meer zal schrijven in een blogartikel over rosé 2.0…De prijzen van Libanese wijnen zijn vaak flink; de kwaliteit ook. In dit geval gaat het spreekwoord ‘Wat je van ver haalt…’ op. Van genieten zul je in ieder geval nooit spijt krijgen 😉

De besproken wijnen zijn verkrijgbaar bij Libanese Wijnen
libanesewijnen.nl is een initiatief van drie vrienden – onder wie één geboren Libanees – die uit pure passie zijn gestart met de import van hun eigen favoriete Libanese wijnen en een uniek assortiment voeren.