Zuid-Afrikaans wijntoerist in eigen land

Wist je dat op de vuistdikke wijnkaart van het Nederlandse restaurant en golfhotel Kasteel Engelenburg een enorm aantal van de beste Zuid-Afrikaanse wijnen staat? Eindelijk heb ik het nu met eigen ogen gezien. En geproefd hoe goed ze bij die wijnen kunnen koken…

Kasteel Engelenburg

Van Mullineux tot Eben Sadie en van De Toren tot Newton Johnson, je vindt ze hier allemaal – maar dan ook allemaal – in de wijnkelder en op de kaart. Kasteel Engelenburg heeft de grootste collectie Zuid-Afrikaanse wijn van Europa, en waarschijnlijk zelfs van heel de wereld buiten Zuid-Afrika.

Kasteel Engelenburg, gelegen in Brummen, een dorpje vlak onder Zutphen, op de rand van de Veluwe, is vanwege deze bijzondere specialisatie vaak het decor van wijnmakersdiners en proeverijen met Zuid-Afrikaanse wijnen. Op 19 juni jl. werden er cool climate (koel voor Zuid-Afrika, wel te verstaan) wijnen van Creation Wines, Cederberg en Serendipity geproefd bij de door chefkok Maurice Kersten bereide gerechten. Bijzonder: net als food & beverage manager (eind augustus officieel Magister Vini) Arjen Pleij werkt hij hier al sinds 2005, het jaar dat Johan en Carin Agricola Kasteel Engelenburg overnamen, na lange tijd in de Zuid-Afrikaanse hotellerie te hebben gezeten. Het is hier duidelijk niet alleen voor de gasten goed toeven; vakmanschap en plezier stralen ervan af.

Wijn-spijs-combinaties

Carolyn Martin-Finlayson van Creation Wines was uit Hermanus overgekomen om ook in ons land haar befaamde wijn-spijs-combinaties te laten proeven en toe te lichten. Het wijnhuis van Carolyn en echtgenoot Jean-Claude (JC) Martin in de Hemel-en-Aarde Ridge staat bekend om de tasting room, waar je al vanaf 10 uur ’s ochtends kunt beginnen met wine-pairing-menus...

Carolyn Martin: ‘It started in my grandmother’s garden, growing up as a child. We were largely self-sufficient on the wine farm and had almost every kind of fruit, herb and vegetable you can imagine. When tasting Viognier I therefore know how a ripe white peach smells off the tree, and similarly I can pick up the notes of creaminess or homemade butter. I was baking and cooking in the kitchen and fetching ingredients from around the farm when I was 5 years old. I also did wine tastings if I couldn’t find my grandma or dad when visitors arrived – so the affinity between wine and food is something I have grown up with. Creation wines are exceptionally food friendly thanks to refreshing natural acidity, complexity, superb balance of fruit and tannins and the judicious use of oak.’ 

Hemel-en-Aarde

Net iets voor de Hemel-en-Aarde Ridge, wat dichter bij de kustplaats Hermanus vind je de bekendere Hemel-en-Aarde Valley. Hoewel deze ward nog wat dichter bij de koele Atlantische Oceaan ligt, is het hier door de wat lagere ligging gemiddeld wat warmer dan in de Ridge. Ertussenin ligt de Upper Hemel-en-Aarde Valley, die zich vooral onderscheidt met het granietaandeel in de bodem. Toch is het hele district Walker Bay, waar deze wards onder vallen, voor Zuid-Afrika uitgesproken koel te noemen, met een gemiddelde temperatuur in het groeiseizoen van 19,2ºC. Ondanks de extreme droogte van de afgelopen jaren in de wijngebieden van de West-Kaap is dit probleem grotendeels aan deze maritieme regio voorbij gegaan.

Hemel-en-Aarde Ridge is ook de ward waar de Nederlandse wijnmaakster Monique Breuer haar pinot noir druiven vandaan haalt, waar ze vervolgens haar Serendipity Pinot Noir van maakt. Monique is door het jaar heen freelancer op het gebied van marketing en communicatie, daarnaast gepassioneerd wijnliefhebber en vinoloog, en maakt sinds 2014 elk jaar haar eigen Pinot Noir in Zuid-Afrika.

Dit doet ze – met aangekocht fruit uit de Hemel-en-Aarde – in de op 300 kilometer noordwaarts gelegen kelder van Cederberg, het wijnhuis van de nu al vrij legendarische wijnmaker David Nieuwoudt, met zijn tomeloze energie (zie foto verderop). Bij hem liep ze in 2013 voor het eerst stage als zogenaamde ‘kelderrat’. Sindsdien komt ze elk jaar in februari/maart naar Cederberg, om te oogsten en wijn te maken – inclusief die van haarzelf.

Serendipity Pinot Noir: Zuid-Afrikaanse wijn met een Nederlands tintje

Het begon ermee dat Monique, naast het werk dat ze voor David Nieuwoudt deed, 3 vaten van haar eigen Pinot Noir mocht maken. Inmiddels zit ze op 24 vaten, goed voor 7.000 flessen per jaar. In december gaat ze weer naar Cederberg om haar 2018 te blenden (die dit jaar voor het eerst 100% spontaan vergist is), in februari 2019 is het weer tijd voor het maken van de nieuwe jaargang. Monique doet het liefst twee oogsten per jaar, en dus op twee continenten op verschillende halfronden, om meer ervaring op te doen in andere landen. In 2017 werkte ze een oogst bij Domaine Jean Guiton nabij Beaune, dit jaar wil ze naar het Duitse pinotparadijs, het Ahrdal.

Haar Serendipity Pinot Noir 2015 (finalist op het Perswijn Wijnconcours 2017) werd geschonken bij het gerecht van geglaceerde kalfszwezerik met Acquerello-risotto en in witte port gesmoorde morilles, een gerecht dat met zijn aardse en rokerige toets schreeuwt om Pinot Noir.

Licht getoast

Moniques wijn en de Creation Reserve Pinot Noir 2016 deden het vanwege hun elegantie nog mooier bij het gerecht dan de wat forsere, dusty en toasty Cederberg Ghost Corner Pinot Noir 2016. Met Pinot Noir en getoast eikenhout is doseren een schone zaak, omdat de rokerige toast de delicate wijn snel kan overheersen. JC Martin van Creation Wines, eind november jl.: ‘Als je het verkeerde vat kiest voor je Pinot, dan is het klaar; als je een te zware toasting kiest dan is het over. Ik gebruik bij Pinot Noir heel graag nieuw hout, wel 50% bij de Reserve en The Art of Pinot Noir (zie ook het Vinoblogie-artikel over de 5* Platter’s wijnen), van de tonnelleries Cavin en Taransaud uit de Bourgogne, maar het moet niet meer dan licht getoast zijn; daarin zit ‘m de crux.’

Monique Breuer: ‘Ik koop elk jaar 3 à 4 nieuwe vaten en zit op zo’n 12% nieuw hout. Vorig jaar heb ik ook 10 eenmaal gebruikte vaten gekocht bij François Frères. Elk jaar proef ik daar met een panel mijn wijn door en geef aan wat ik wel of niet lekker vind in de wijn en bespreek ik de nuances die ik erin wil hebben. Ik streef altijd elegantie na en wil voorzichtig zijn met hout. Op basis daarvan geven zij advies over de toasting en uit welk gebied, welke ‘appellation’, het hout moet komen.’

Shiraz vs. Syrah

Bij het wat zwaardere, en vooral vleziger gerecht van rundersukade met kool en vinaigrette was het opvallend hoe de Cederberg Shiraz 2016 perfect harmonieerde met het gerecht en het nog duidelijker naar de rijke en comfortabele kant trok, terwijl de elegantere, verfijnde ‘Noord-Rhône-stijl’ Creation Syrah 2014 het vleesgerecht juist lichter, eleganter, spannender en zomerser maakte, door aan te haken bij de vinaigrette. De keuze voor de naam Shiraz vs. Syrah doet al vermoeden dat de wijn van David Nieuwoudt de stevigere van de twee is, maar toch sloeg de Cederberg Shiraz door zijn geconcentreerde, rijpe maar toch friszure fruit en zachte, rijpe maar toch frisse tannine zeker niet door naar de dikke blockbuster-Shiraz-kant.

Cederberg en Ghost Corner, Elim

Ghost Corner

De ward Elim ligt 5 uur zuidelijker, aan de kust bij Cape Agulhas, het zuidelijkste puntje van Zuid-Afrika. Samen met Elgin is Elim het koelste wijnbouwgebied van de West-Kaap. De wat desolate, ruige, winderige, maritieme omgeving van Elim (Ghost Corner verwijst naar de verraderlijke zeewateren hier, waar vele schepen zijn vergaan…) en de op 12 kilometer van de kust gelegen wijngaarden met hun unieke bodems (zowel koffieklip als kiezel en kalkrijk) geven aan de druiven een strakke zuurgraad, expressieve aroma’s en mineraliteit. Davids specialiteit hier is sauvignon blanc (en wat mij betreft nog meer de sémillon!), die hij met uiterste precisie behandelt – denk aan CO2 droogijs om de geplukte druiven tegen oxidatie te beschermen –, onder het motto: ‘Moet nooit van die kleinste detail vergeet nie – dis wat saak maak.’  (‘Je moet nooit de kleinste details vergeten, want daar zit het ‘m in.’)

Herb & Wine Pairing

Over details gesproken: Carolyn Martin verzorgde een presentatie over wijn-spijscombinaties, waarbij ze aan de hand van smaak (zoet-zuur-zout-bitter-umami), geur (die 80% van de gepercipieerde smaak bepaalt), textuur, temperatuur én sfeer/beleving wijn en gerechten matcht. Omdat groene kruiden zo bepalend zijn voor de smaak van een gerecht en daarmee voor de bijpassende wijn, maakte Carolyn een Herb & Wine Pairing Chart die je hier als pdf kunt downloaden. Ook is er een Flower & Wine Pairing Chart, die vooral kan dienen als experiment en oefening, om te proeven wat bepaalde aroma’s met een wijn doen en hoe ze elkaar kunnen complementeren en intensiveren. Zo liet Carolyn lavendel proeven bij de Creation Reserve Chardonnay… very interesting indeed!

Zuid-Afrikaans wijntoerisme… in eigen land

‘Lekker weg in eigen land’ krijgt er op Kasteel Engelenburg een dimensie bij voor liefhebbers van Zuid-Afrika en Zuid-Afrikaanse wijn. Op de wijnkaart wordt gewerkt met een vaste opslag van ca. €30, waardoor het hier extra leuk is om de bijzonderste wijnen op de kaart te proberen… Wat een genot. En dat op onze eigen Veluwe.

Zie hier voor de website van Kasteel Engelenburg.

Importeurs

Cederberg (incl. Ghost Corner): Les Généreux

Creation: Benier Global Wines

Serendipity: zie de website voor een van de 34 verkooppunten, waaronder Il Divino in Hilversum (en natuurlijk bij Kasteel Engelenburg op de kaart!)